Kimyon
Bilimsel adı Cuminum cyminum olan kimyon, maydanozgiller familyasına ait bir bitki türüdür. Doğu Akdeniz ve Orta Doğu, kimyonun anavatanı olarak bilinmektedir. Bu nedenle Akdeniz İklimi ve Ilıman İklim çevresi içerisinde yetişmektedir.
Kimyon Nerede Yetişir?
Ülke olarak en sık yetiştiği yerler, Özbekistan, İran, Tacikistan, Fas, Türkiye, Meksika ve Şili çevresidir. Ülkemizde sıklıkla yemeklerde baharat olarak kullanılan kimyon, bazı ülkelerde ise içkilerin içerisinde de çeşni olarak kullanılmaktadır. Sezonluk bir bitki olan kimyon, hasada hazır olduğunda yaklaşık olarak 40 ile 60 cm boylarında yer alır.
Kimyon Besin Değerleri
Bir çay kaşığı kadar kimyon, yaklaşık 7 gram ağırlığındadır. Bir çay kaşığı kadar kimyonun besin değerleri ise şöyledir:
- 7 kalori
- 283 mg protein
- 381 mg yağ
- 14,4 mg kalsiyum
- 714 mg karbonhidrat
- 7,2 mg fosfor
- 11,7 mg thiamine
- 6,1 mg nbofilavin
Kimyon içerisinde yer alan bileşenler ise şunlardır:
- Sabit yağlar
- Uçucu yağlar
- Reçine
- Tanen
- Protein
- Lutedin
- Apigenin
Kimyon Hangi Yemeklerde Kullanılır?
Kimyon, yayıldığı geniş coğrafya nedeniyle pek çok millet tarafından farklı amaçlarda kullanılmıştır. Örneğin İtalyanlar, kimyonu hamurlarında sıklıkla kullanmaktadır. Hollandalılar ise, meşhur peynirlerinin pek çoğunda kimyondan faydalanırlar. Bunun yanı sıra Alsace sosisi içerisinde de kimyon yer almaktadır. Diğer kullanım örnekleri ise şunlardır:
- Kümmel likörü
- Kimyonlu ekmek (Almanlar)
- Pastırma çemeni
Türklerde kimyon kullanımı ise oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Kebaplar başta olmak üzere, tüm et yemeklerinde kimyon kullanılmaktadır. Türk mutfağında yer aldığı gibi, Arap ve Hint mutfağında da kimyonun kullanımı geniş bir alana yayılmıştır. Kimyon çayı ise pek çok ülkede sıklıkla tercih edilen içecekler arasında yer almaktadır.
Kimyon Nasıl Kullanılır?
Kimyon baharatı, bitkinin oluşmasından sonra tohumlarının öğütülmesiyle elde edilir. Kimyon tohumlarından elde edilen baharatın tadı acı, kokusu ise serttir. Bu nedenle yemeklerin içerisinde acı ve güçlü bir koku katmaktadır. Özellikle Hollandalılar, peynirlerine güçlü bir koku verdiği için kimyondan faydalanmaktadır. Kebaplarda kullanılan kimyonun temel amacı ise, acı bir tat vermesinden kaynaklanmaktadır.
Kimyonun temel kullanım formu, toz halidir. Ancak dileyenler tomurcuk olarak ya da öğütülmemiş olarak da kullanabilir. Baharat olarak kullanılan kimyon, toz formundaki kimyondur. Bu sayede yemeklerde yalnızca tadı ve kokusu hissedilmektedir. Kolay bir şekilde yemeklerin arasına karışan kimyon, tek olarak kullanılabildiği gibi farklı baharatlarla da kullanılabilir. Kimyonla birlikte en sık tercih edilen baharat türü, pul biber ve karabiberdir.
Kimyon Nasıl Saklanır?
Bitki halindeki kimyonun sezonu bir yıldır. Eğer toz kimyon satın aldıysanız, son kullanma tarihine kadar paket içerisinde bekletebilirsiniz. Elbette uygun sıcaklık ve ışık koşulları altında saklanmayan kimyon, nemlenerek katı bir hal alacaktır. Bu nedenle kimyonu saklarken şu koşulların sağlanması çok önemlidir:
- Kimyon, buzdolabı içerisinde saklanabilen baharat çeşitleri arasındadır. Yüksek sıcaklıklar ise kimyonun hızla bozulmasına neden olacaktır.
- Eğer buzdolabında saklamak istemiyorsanız, kimyonu kuru bir ortamda saklamanız gerekmektedir. Nem seviyesi yüksek bir ortamda kimyon nemlenerek topak topak olabilir. Bu durumda, yemeklerde katı bir halde çözülmeden yer alabilir.
- Kimyonun saklandığı ortam, güneş ışınlarından muaf olmalıdır. Bu sayede kimyonun tüketim ömrü de uzatılmış olur.
Eğer kimyon topaklanmış ise, bayatlamış olabilir. Bu tür durumlarda kimyonu kullanmamak daha uygun olacaktır. Zira nemlenmiş kimyonun tadı ve kokusu da seyrelmiş olacaktır. Bu nedenle kimyon gibi toz baharatları mutlaka ağzı sıkı kapanabilen kutular içerisinde saklayın.
Kimyon Çayı Nasıl Yapılır?
Kimyon çayı, farklı bir tat arayanlar için ideal çaylardan birisidir. Kimyon çayı yapımı ise oldukça kolaydır. Aşağıdaki aşamaları takip ederek kısa bir sürede kimyon çayı yapabilirsiniz:
- Satın aldığınız kimyonu, 200 ml suya (1 çay kaşığı kadar) ekleyin.
- Suyu orta derecede kısa bir süre kaynatın.
- Kaynama işleminde kimyon, içerisindeki bileşenleri suya aktarır ve suyun rengi sararır.
- Suyun rengi sarardığı sırada çayın altını kapatın ve ocaktan alarak demlenmeye bırakın.
- 4 dakika kadar bekledikten sonra çayı tüketebilirsiniz.
Kimyon çayı yaparken dikkat etmeniz gereken nokta, suyun orta derecede kaynamasını sağlamaktır. Eğer suyun kaynama şiddeti yüksek olursa, kimyon çayı acı bir tat alabilir. Bu nedenle ocağın altını bir miktar kısmanız, kimyonun bileşenlerinin suya geçmesini sağlayacaktır.