Nane
Hoş kokusuyla bilinen nane, Lamiaceae familyasına ait bir bitki türüdür. Bilimsel olarak ayırt edilebilen yaklaşık 30 kadar türü bulunmaktadır. Dünya genelinde üretilebilen nane bitkisi, pek çok melez türe de sahiptir. Ülkemizde ise pek çok nane türü yetişmekte ve sofralarımıza konuk olmaktadır.
Nane Türleri Nelerdir?
Nanenin pek çok türü bulunmaktadır. Bunlardan birçoğu ise ülkemizde yetiştirilmektedir. Ülkemizde yetiştirilen başlıca nane türleri ise şunlardır:
- Su nanesi
- Japon nanesi
- Tüylü nane
- Yarpuz
- Kıvırcık nane
- Elma nanesi
Bu türlerin yanı sıra, pek çok çapraz tür de bulunmaktadır. Ülkemizde en çok tüketilen nane ise “tüylü nane”dir.
Nane Bileşenleri Nelerdir?
Nane olarak adlandırılan bitkinin pek çok çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitlere ek olarak nane, melezlenmeye yatkın olduğu için geniş bir çeşitlilik göstermektedir. En önemli nane türlerinden olan Mentha piperita L. (bahçe nanesi) bileşenleri başlıca şunlardır:
- Mentol (%35-45)
- Menton (%15-20)
- Sineol (%6-8)
- Mentilasetat (%3-5)
- Mentofuran (%2-7)
- Uçucu yağlar (%0,5-4)
Yukarıdaki bileşenler, naneyi oluşturan temel bileşenler arasındadır. Bunların yanı sıra, nanenin 200’den fazla bileşeni yer almaktadır. Elbette nane türlerine göre değişen oranlarda bileşenin yer aldığını söylemek mümkündür.
Nane, uçucu yağlar açısından zengin bir bitkidir. Bu nedenle nanede yer alan uçucu yağlar, ilaç sektörü başta olmak üzere pek çok alanda kullanılmaktadır.
Nane Nasıl Kullanılır?
Uçucu yağ bakımından zengin olan nane, keskin bir kokuya sahiptir. Bu nedenle pek çok sanayi ürününde (diş macunu, şampuan, kozmetik, ilaç vs) aromatik bir koku elde etmek amacıyla kullanılmaktadır. Mutfağımızda ise sayısız tarif içerisinde kendine yer bulabilmektedir. En çok tercih edilen diğer ürünler ise şunlardır:
- Salatalar,
- Bitkisel çaylar (nane limon ve benzeri),
- Sakız,
- Gazlı içecekler ve
- Güzellik ürünleri
Yukarıda yer alan ürünlerin yanı sıra nane, pek çok yemekte çeşni olarak kullanılmaktadır. Elbette damak tadınıza göre dilediğiniz yemeğin içerisine bir miktar naneyi toz ya da yaprak halinde ekleyebilirsiniz.
Nane Yağı Nasıl Üretilir?
Nane yağı, ticari amaçlarla üretilen yağ çeşitleri arasındadır. Zira pek çok ürünün içerisinde nane yağı bulunmaktadır. Peki nane yağı nasıl üretilir? Gelin göz atalım:
- 1. Taze naneleri ince ince kıyın.
- 2. Kıyılan naneleri bir kavanozun içerisine ekleyin.
- 3. Üzerine bir miktar (eklenen nane hacminin 3 katı kadar) zeytinyağı ekleyin.
- 4. Kavanozun ağzını sıkıca kapatın ve beklemeye alın.
- 5. Birkaç gün aralıklarla kavanozu iyice çalkalayın.
- 6. Yaklaşık olarak 1 ay boyunca karışımı güneş ışığı görecek şekilde oda sıcaklığında bekleyin.
- 7. Rengi koyulaşan karışımı, yaklaşık 1 ay sonra süzün. Süzme işlemi sırasında naneleri sıkarak içerisinde kalan yağı da alın.
Yukarıdaki işlem sayesinde dilediğiniz kadar nane yağı üretebilirsiniz. Ürettiğiniz nane yağını haricen ya da dahilen kullanabilirsiniz.
Yukarıdaki işlem süresi, duruma göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle elde ettiğiniz karışımın rengi zamanla koyulaşır. Ne kadar koyu bir karışım elde ederseniz, kıvamın da o kadar iyi olduğunu söylemek mümkündür. Elbette çok uzun süreler bekletmemeye özen gösterin. Elde ettiğiniz nane yağını; serin, kuru ve güneş ışığı görmeyen yerde bekletebilirsiniz.
Nane Nasıl Kurutulur?
Eğer taze naneden yağ üretmek yerine baharat olarak kullanmak istiyorsanız, naneleri kurutabilirsiniz. Bu sayede yemeklerin içerisinde daha etkili bir şekilde kullanabilirsiniz. Peki nane nasıl kurutulur? Yukarıda yer verdiğimiz aşamalar gibi, birkaç aşamada taze naneleri rahatlıkla kurutabilirsiniz. Gelin o aşamalara göz atalım:
- 1. Naneleri yapraklarından arındırın ve iyice yıkayın.
- 2. Suyu süzülen naneleri temiz bir örtü ya da yağlı kağıt üzerine genişçe serin.
- 3. Yaklaşık olarak 5 gün boyunca serdiğiniz naneleri gölgede kurutun. Kuruyan naneler bir miktar koku yayacaktır. Bu nedenle evinizin balkonunda kurutabilirsiniz.
- 4. Kuruduklarından emin olmak için naneleri iki elinizin arasında ufalayın. Eğer kolay bir şekilde ufalanıyor ise, işlem tamam demektir.
- 5. Naneleri elinizle ufalayarak kavanoz içerisine alabilirsiniz.
Yukarıdaki işlemler, toplamda 5 gün gibi bir sürede tamamlanacaktır. Bu sayede taze naneyi kurutarak baharat şeklinde kullanabilirsiniz. Elbette, elde edeceğiniz kurutulmuş naneyi kuru ve güneş görmeyen bir ortamda saklamanız gerekmektedir. Bu sayede maksimum süre içerisinde naneleri muhafaza edebilirsiniz.